ملت فرهنگی و پر رونق

شهرت آلمان به عنوان یک کشور فرهنگی بزرگ با شخصیت های بزرگی همچون گوته[1]، شیلر[2] و توماس مان[3] در زمینه های ادبی و آهنگسازان مشهوری مانند باخ[4]، بتهوون[5] و برامس[6] شناخته می شود. با این حال، امروزه نویسندگان معاصری مانند جولی زه[7]، کارولین امکه[8] و نوید کرمانی و همچنین موسیقی دانان هایی چون رابین شولتس[9]، زویی ویس[10] و میلکی چنس[11] پویایی فرهنگی این ملت را در معرض دید جهانیان قرار می دهد.

در سال‌های اخیر، هنرمندان جوان با پیشینه مهاجرت سهم ویژه‌ای در عرصه های فرهنگی داشته‌اند و چشم‌اندازهای جدیدی را از طریق فعالیت های خود گشوده و باعث غنی‌ تر شدن فرهنگ در این کشور شده اند. امروزه این افراد فضای هنری آلمان را متاثر کرده اند و نمونه آن را می توان با آثار جرا شده در تئاتر ماکسیم گورکی برلین به کارگردانی شرمین لانگوف و نویسندگی نینو هاراتیشویلی، عباس خیدر و ساشا استانیشیچ بررسی نمود. این روند تا جایی پیش رفته است که امروزه دسته بندی جدیدی با عنوان «تئاتر پسا مهاجر»[12] را ابداع کرده است.

سنت فدرال

ساختار فدرال آلمان به غنا و تنوع چشم انداز فرهنگی کشور کمک می کند. جمهوری فدرال از زمان تأسیس در سال 1949 و اتحاد مجدد در سال 1990، به صورت آگاهانه از سنت های فدرال خود استفاده کرده و مسئولیت فرهنگ را به ایالت ها واگذار نموده است. آلمان در گذشته از شهرهای آزاد و ایالت های کوچک و متوسط تشکیل شده بود. یکی از باقیمانده‌های این ساختار سابق، حدود 140 تئاتر شهری و ایالتی، 200 تئاتر اختصاصی و 130 ارکستر حرفه‌ای می باشد. در این کشور بیش از 7200 موزه و سالن نمایشگاه بی نظیر وجود دارد و همچنین رویدادهای فرهنگی و بین المللی متعددی در سراسر کشور اجرا می شود که از بین آنها می توان به جشنواره بین المللی فیلم برلین[13]، جشنواره بایروث[14]، نمایشگاه کتاب فرانکفورت و راک ام رینگ[15] اشاره نمود.

اقتصاد فرهنگی و خلاق آلمان یکی از نوآورترین بخش‌های آن است. دولت فدرال مایل است اقتصاد خلاق و فرهنگی را تقویت کند و در همین راستا ابزارهای تامین مالی را برای این منظور گسترش داده است.

گفتگو در فضاهای «دیپلماسی عمومی»

یکی از عناصر اصلی سیاست خارجی آلمان در کنار دیپلماسی کلاسیک و اقتصاد بین المللی، سیاست خارجی در زمینه های فرهنگی و آموزشی می باشد که از اولویت بالایی برخوردار است. این سیاست از طریق گفت‌ وگو بین مردم و جوامع مدنی به دست می آید و فرصت هایی را برای بهبود درک متقابل ایجاد می نماید. امروزه به این سیاست، دیپلماسی عمومی گفته می شود. این امر باعث می شود حتی در دوره های بی ثباتی سیاسی بتوان درگیری ها و بحران ها بین ملت ها را خنثی نمود. در ادامه بخشی از این فعالیت ها که همگی مورد حمایت و پشتیبانی وزارت امورخارجه دولت فدرال می باشد اشاره شده است:

• اختصاص دادن بورسیه و حمایت از هنرمندان و نویسندگان خلاق که در معرض خطر و تحدید می باشند و اعطای پناهندگی به آنان در آلمان یا کشور ثالث جهت مهاجرت
• مرمت و حفظ بناها و اقلام ارزشمند میراث فرهنگی جهانی
• ترویج زبان آلمانی در خارج از کشور آلمان
• ترجمه و توزیع کتاب برای مخاطبین خارجی جهت آشنایی با فرهنگ آلمان

آزادی های مندرج در قانون اساسی

آزادی هنر در ماده 5 قانون اساسی تصریح شده است. دولت فدرال متعهد شده است که حمایت از فرهنگ با تمام تنوع آن را به یک هدف ایالتی تبدیل کند. در سال 1998 دفتر کمیسر دولت فدرال برای فرهنگ و رسانه ایجاد شد. قانون اساسی همچنین آزادی عقیده و مطبوعات را تضمین می کند، زیرا مطبوعات آزاد یکی از مهم ترین پیش شرط های دموکراسی می باشد. قانون اساسی می گوید: "سانسوری وجود ندارد."

بر اساس رتبه بندی تهیه شده توسط گزارشگران بدون مرز که یک سازمان غیردولتی می باشد؛ آلمان در سال 2021 از نظر آزادی مطبوعات، در بین 180 کشور در رتبه شانزدهم قرار گرفت. مطبوعات توسط دولت ها یا احزاب کنترل نمی شوند و تامین مالی شرکت های رسانه ای از طریق بخش خصوصی انجام می گردد. آلمان پس از چین، هند، ژاپن و ایالات متحده، پنجمین بازار روزنامه بزرگ جهان را دارد. رادیو تلوزیون عمومی و مستقل، یکی دیگر از ستون های کلیدی آزادی رسانه در آلمان را تشکیل می دهد. این صدا و سیما به شیوه ای عینی، بی‏طرفانه و فارغ از منافع اقتصادی و سیاسی تمام مناطق آلمان را پوشش می دهد.

فرصت های زیاد برای یادگیری زبان آلمانی

در حال حاضر کمتر از 15.5 میلیون نفر در سراسر جهان زبان آلمانی را یاد می گیرند. اکثر این تعداد در اروپا هستند، اما تعداد فزاینده ای از زبان آموزان نیز در آفریقا و آسیا می باشند. اقتصاد قدرتمند آلمان و تقاضا برای کارگران ماهر، همراه با سیستم آموزش عالی با کیفیت بالا، یادگیری آلمانی را به گزینه ای بسیار جذاب تبدیل کرده است. 158 دفتر انستیتو گوته[17] در 98 کشور، دروازه ای به زبان و فرهنگ آلمان می باشد.

گفتگوی بین فرهنگی

سیاست فرهنگی و آموزشی در خارج از مرز ها، یکی از عناصر اصلی در یک سیاست خارجی جامع می باشد. به اشتراک گذاشتن ایده ها از طریق تبادل و همکاری در زمینه های فرهنگ و آموزش، «دیپلماسی عمومی» را ایجاد می‏کند که یکی از مبانی سیاست خارجی پایدار در بین جوامع می باشد. از طریق گفت‌وگو بین مردم و سازمان‌های مردم نهاد می‌توان راه‌ های جدیدی به سوی دیدگاه ‌های مشترک ایجاد کرد. همچنین زمینه ای را برای خنثی کردن درگیری ها و بحران ها در مراحل اولیه یا حتی جلوگیری از آنها را ایجاد نمود.

ترویج مبادلات از طریق برنامه های فرهنگی و آموزشی

ترویج و آموزش زبان آلمانی به عنوان یکی از مصادیق سیاست خارجی آلمان در زمینه فرهنگ و آموزش می‏باشد و با هدف افزایش آگاهی از کشور آلمان به عنوان سرزمینی با فرهنگ غنی در سراسر جهان ترویج داده می‏شود. در این راستا از اقدامات آلمان می‏توان به این موارد اشاره نمود: ترویج انواع برنامه های فرهنگی همچون نمایشگاه‏ها، پروژه های همکاری تئاترها، حمایت از ادبیات و فیلم، طرح مدارس شرکای آینده[18]، پروژه خدمات داوطلبانه فعالیت های فرهنگی جوانان آلمانی در خارج از کشور[19]، پروژه‌ های گفتگو با جهان اسلام

وزارت امور خارجه فدرال برای ارائه سیاست خارجی در زمینه های فرهنگی و آموزشی، عمدتاً با بخش خصوصی به صورت واسطه ای همکاری می کند که از این بین می توان به انستیتو گوته، موسسه مشاوره سرمایه گزاری آیفا[20]، سرویس تبادل علمی آلمان[21]، کمیسیون آلمان برای یونسکو، جامعه آلمانی های خارج کشور[22] و بنیاد الکساندر فون هومبولت اشاره نمود.

سیاست خارجی آلمان موضوعات فرهنگی شامل اهمیت بخشی به حفظ میراث فرهنگی دیگر جوامع را نیز شامل می‏شود. برنامه آلمان برای حفظ دارایی های فرهنگی در سراسر جهان به تقویت هویت فرهنگی کمک کرده است که برای نمونه می توان به حفظ نسخه های خطی تیمبوکتو[23] در مالی، ضبط دیجیتالی موسیقی سنتی مردم افغانستان و حفاظت از میراث جهانی یونسکو در کامبوج به نام انگکور وات[24] اشاره نمود. در بازه زمانی 1981 تا 2021، آلمان حدود 90 میلیون یورو برای تأمین مالی بیش از 3600 پروژه در 146 کشور ارائه کرده است.

ایجاد استاندارد های جدید در تبادلات بین موزه ها

در ژوئیه 2022 آلمان و نیجریه در مورد بازگرداندن «برنزهای بنین» به یک توافق تاریخی رسیدن. این مجسمه ها پس از غارت در دوران استعمار به موزه های آلمان برده شده بودند. این توافقنامه مرحله جدیدی از مشارکت فرهنگی بین کشور ها را معرفی کرده است. همچنین باعث تعامل بیشتر بین موزه ها و انجام پروژه های باستان شناسی مشترک شده است. این توافق توسط دولت فدرال، ایالت‌ها و موزه‌های آلمان حمایت می‌شود و نشانه روشنی است که آلمان در تلاش‌ است تا روابط خود را با کشور های استعماری بهبود بخشد.

آزادی هنری و فرهنگی

در قانون اساسی آلمان، استقلال هنر و فرهنگ تضمین شده است و در ماده 5 آن می گوید: «هنرها و علوم، تحقیق و تدریس، رایگان است.» این جمله ناشی از آن است که ایده ها و تفکرات جدید از هنر و فرهنگ می تواند برای جامعه دموکراتیک مدرن بسیار مهم باشد. بنابراین دولت به هنرمندان و مؤسسات فرهنگی کمک مالی می‏کند تا استقلال آنها را از بازار آزاد حفظ نماید.

در آلمان تامین مالی فعالیت های هنری و فرهنگی توسط شرکت ها و بنیادها در بخش خصوصی و همچنین بودجه دولتی انجام می شوند. دولت فعالیت های بخش خصوصی را توسط معافیت‌های مالیاتی حمایت می‌کند. علاوه بر این، یارانه های دیگری نیز برای هنر و فرهنگ ارائه می دهد؛ مانند بیمه اجتماعی هنرمندان که توسط دولت فدرال ایجاد شده است.

برنامه "شروع مجدد فرهنگ" در همه گیری

در دوران همه گیری کووید-19 مشکلات مالی عمده ای برای موسسات فرهنگی کوچک و هنرمندان مستقل پدید آمد. از این رو دولت فدرال مجموعه ای از برنامه ها را برای حمایت از آنها تنظیم نمود. به عنوان مثال: هنرمندان مستقلی که به تنهایی کار می کنند و همچنین مشاغل کوچک، می توانند برای حمایت مالی فوری درخواست دهند. تا پایان ژوئن 2022، حدود 5 میلیون درخواست برای تامین مالی به همراه 170000 درخواست جهت دریافت وام ارائه شد. همچنین حدود 130 میلیارد یورو حمایت اقتصادی از آنان صورت گرفته است.

برنامه ویژه «راه اندازی مجدد فرهنگ» شامل یارانه هایی، با ارزشی در حدود 2 میلیارد یورو می باشد و تا سال 2023 تمدید شده است. همچنین صندوق ویژه دولت فدرال برای رویدادهای فرهنگی تا 2.5 میلیارد یورو بودجه اختصاص داده است. هدف اصلی این برنامه کمک به مؤسسات فرهنگی است که اکثر آنها به صورت خصوصی تأمین مالی می‏شوند.

روایتگری های جدید در هنر

در سال‌های اخیر رویه های جدیدی در آثار هنری پدیدار شده است که تحت تأثیر عوامل بیرونی، مهاجرت و دیدگاه‌های جدید شکل گرفته است. مهمتر از همه، این هنرمندان جوان بوده اند که اشکالی از بیان را یافته اند که به آنها اجازه می دهد با ادغام فرهنگ های مختلف، روایتگری جدیدی را در فضای فرهنگی و هنری ارائه دهند. هنرمندانی که پیشینه مهاجرتی دارند در این تحولات فرهنگی و هنر نقش پر رنگی را ایفا می کنند.

تضمین آزادی برای رسانه ها

یکی از مهم ترین پیش شرط های دموکراسی مطبوعات آزاد است. در ماده 5 قانون اساسی آلمان، آزادی عقیده و مطبوعات چنین توصیف شده است: «هر شخصی حق دارد آزادانه عقاید خود را در گفتار، نوشتار و تصاویر بیان نموده و منتشر کند. همچنین افراد می توانند بدون هیچ مانعی از منابع رسانه ای که عموماً در دسترس هستند استفاده کند. در این جریان هیچ سانسوری وجود ندارد.»در آلمان آزادی مطبوعات با چشم انداز های رسانه ای متنوع تضمین شده است. مردم می توانند اطلاعات را در انواع منابع بیابند و همچنین نظرات خود را ارائه دهند. مطبوعات تحت کنترل دولت ها یا احزاب نیستند و در عوض، شرکت های رسانه ای از طریق بخش های خصوصی تامین مالی می شوند.آلمان پس از چین، هند، ژاپن و ایالات متحده، پنجمین بازار بزرگ روزنامه جهان و بزرگترین بازار در اروپا را دارد. امروزه در این کشور حدود 320 روزنامه عمدتاً منطقه ای، 16 هفته نامه و 1300 مجله تولید و منتشر می ‏شود. بر اساس رتبه بندی گزارشگران بدون مرز[25] که یک سازمان غیردولتی است، آلمان در سال 2021 در بین 180 کشور در رتبه شانزدهم قرار گرفت.

رسانه های دیجیتالی فراگیر

دیجیتالی شدن یک تغییر قابل توجه در رسانه هایی که مردم آلمان می توانند به آن دسترسی داشته باشند، ایجاد کرده است. به عنوان مثال، در سال 2021 حدود 260 عنوان روزنامه الکترونیکی روزانه با مجموع خوانندگان 2.2 میلیون نفر در دسترس بوده است. مصرف رسانه نیز تغییر قابل توجهی داشته است. در سه ماهه اول سال 2022، 78 میلیون نفر (93٪) به طور روزانه از رسانه های دیجیتالی استفاده کردند. همچنین حدود 73 میلیون نفر در شبکه های اجتماعی فعال هستند. مانند بسیاری از کشورها، انقلاب دیجیتال با خود درک جدیدی از تعاملات را به ارمغان آورده است. امروزه  همه می توانند به واسطه وبلاگ ها و شبکه های اجتماعی نظرات خود را در موضوعات مختلف به دیگران بیان کنند.

تلویزیون به 30 زبان

خدمات رادیو تلوزیون عمومی آلمان عبارتند از:

• ARD[26] (گروه کاری رادیو تلوزیون عمومی جمهوری فدرال آلمان)
• ZDF [27] (تلوزیون دوم آلمان)
• رادیو آلمان

دویچه وله[28] بنگاه خبر رسانی بین المللی آلمان است که عضو ARD می باشد  و به 30 زبان در بستر های تلویزیون، رادیو و اینترنت اقدام به تولید و توزیع محتوا می کند.

رسانه در آلمان - آمار و ارقام

زبان جذاب

آلمانی پرگویش ترین زبان اول در اتحادیه اروپا است و رتبه یازدهم را در پرگویش ترین زبان های جهان دارد. کمتر از 130 میلیون نفر در سراسر آلمان، اتریش، سوئیس، لوکزامبورگ، بلژیک، لیختن اشتاین و تیرول جنوبی در ایتالیا، آلمانی را به عنوان زبان اول خود صحبت می کنند یا به طور منظم از آن به عنوان زبان دوم استفاده می‏کنند.

آلمانی در کنار انگلیسی، هلندی و سوئدی یکی از 15 زبان ژرمنی است که شاخه‌ای از خانواده زبان‌های هندوژرمانی است.

زبان دوم محبوب در سراسر جهان

اقتصاد قوی آلمان و تقاضا برای نیروی کار حرفه ای، یادگیری آلمانی را به گزینه ای بسیار جذاب تبدیل کرده است. طبق پژوهشی که در سال 2020 در مورد یادگیری زبان آلمانی در جهان انجام شد، اعلام شده است که در حال حاضر نزدیک به 15.5 میلیون نفر، آلمانی را به عنوان یک زبان خارجی یاد می گیرند. اکثر این زبان آموزان در اروپا هستند، اما آموزش این زبان در آفریقا و آسیا نیز دستاوردهای خوبی داشته است. تعداد افرادی که زبان آلمانی را در آفریقا می آموزند از سال 2015 تقریباً 50 درصد افزایش یافته است. یکی از دلایل این امر آن است که مدارک زبان برای نیروی کار حرفه ای اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است. این روند با قوانین جدید تصویب شده در سال 2020 تقویت شده است و مهاجرت به آلمان را برای نیرو های کار واجد شرایط از کشورهای غیر اتحادیه اروپا آسان تر کرده است.

آلمان از آموزشگاه های زبان آلمانی در داخل و خارج کشور پشتیبانی می کند. همچنین با ارائه بورسیه های تحصیلی، فرصت هایی را برای دانشجویان بین المللی جهت تحصیل در دوره های آموزش عالی فراهم می کند. وزارت امور خارجه فدرال در تلاش است تا معلمان بیشتری را از طریق برنامه های هدفمند، با سازمان های واسطه همچون Dhoch3 که توسط سرویس تبادل علمی آلمان یا Deutsch Lehren Lernen که توسط موسسه گوته اداره می شود، آموزش دهد.

حدود 140 مدرسه آلمانی در خارج از کشور وجود دارد که نقش مهمی در آموزش آلمانی دارند. آنها آموزش پیشرفته آلمانی را به حدود 2000 دانش آموز به عنوان بخشی از طرح مدارس شرکای آینده زیر نظر وزارت خارجه فدرال ارائه می دهند. در سال 2020، حدود 309000 نفر در دوره ها و آزمون های زبان آلمانی که توسط انستیتو گوته ارائه شده شرکت کردند که در مقایسه با 5 سال گذشته حدود 73000 نفر افزایش یافته است.

اخیرا با همه‌گیری کوید 19 تقاضا برای دوره های آنلاین آموزش زبان آلمانی نیز افزایش یافته است. به عنوان مثال، پلتفرم آموزش آنلاین انستیتو گوته در ماه می 2020 حدود 1.2 میلیون بازدید داشته است. این در حالی است که سال گذشته در همان ماه تنها 326000 بازدید داشته است. در همین زمان، استفاده از دوره های آنلاین ارائه شده توسط دویچه وله دو برابر شد و به 4.2 میلیون بازدید رسید.

آلمانی در آکادمی

اهمیت زبان آلمانی به عنوان زبان بین المللی علم به تدریج کاهش یافته است. محققانی که آلمانی صحبت نمی‏کنند، به ندرت به زبان آلمانی مطالبی را منتشر می کنند. در مقابل، دانشگاهیان آلمانی زبان (به ویژه محققان علوم طبیعی) به طور فعال تحقیقات خود را به زبان انگلیسی منتشر می کنند. آلمانی به عنوان یک زبان دانشگاهی در علوم انسانی و اجتماعی میراث طولانی و قابل توجهی دارد.

منبع:

https://www.tatsachen-ueber-deutschland.de